حدیث معنعنحديث مُعَنعَن، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به خبری گفته می‌شود که در تمام سلسله سند به لفظ «عن» نقل شود. ۱ - توضیح اصطلاحیکی از اقسام خبر واحد به اعتبار سند آن حدیث معنعن است و آن حدیثی است که در تمام سلسله سند راویی تصریح به لفظ «عن فلان» نموده باشد بدون این که وی لفظ سمعت و امثال آن را برای نقل حدیث بکار برد معمولاً چنان‌چه راوی از شیخ حدیث دارای اجازه باشد حدیث را به کلمه عن نقل می‌کند و در مقابل برخی بر این باورند که حدیث معنعن مرسل است مگر اتصال آن ثابت شود. ۲ - شرایط اتصال معنعنجمهور بر این عقیده‌اند که حدیث معنعن با شرایط ذیل متصل است: ۱ - امکان ملاقات راوی با مروی عنه. ۲ - سالم بودن راوی از تدلیس ۳- برخی ثبوت لقاء و مصاحبت طولانی راوی با مروی عنه را شرط اتصال روایت معنعن دانسته‌اند. ۴- گروه دیگر خبر معنعن را به طور مطلق متصل می‌دانند و آن شرط را مشروط به هیچ شرطی نمی‌دانند. ۵- بعضی فقط آن را مشروط به ثبوت لقاء دانسته‌اند. ۶- برخی نیز فقط مصاحبت راوی با مروی عنه را شرط اتصال حدیث دانسته‌اند. معنعن از کلمه عنعنه که مصدر جعلی است اخذ شده و کلمه عنعنه از تکرار حرف عن گرفته شده است. ۳ - تعبیرات دیگرمرادفهای این اصطلاح عبارتند از: خبر معنعن، معنعن (حدیث)، احادیث معنعن، روایت معنعن. [۷]
درایة الحدیث، ص۵۷.
[۹]
علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۲۷.
[۱۱]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۳.
[۱۲]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الدرایه، ص۱۱۲.
[۱۳]
نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۶۶.
[۱۶]
تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۳، ص۳۶۵.
[۱۷]
قهپایی، عنایةالله، مجمع الرجال، ج۷، ص۲۰۵.
۴ - پانویس۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث معنعن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۱. جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص ۲۷۵. |